24 Ağustos günü tarih sayfalarına yansıyan olaylardan bazıları şöyle: Alaska’nın, ABD topraklarına katılması, Küçük Mustafa’nın isyanı üzerine İstanbul kuşatmasının kaldırılması, Fransa’da Protestanların katledilmesi, Fırat Kalkanı Harekatının düzenlenmesi.

İşte tarihin değişik dönemlerinden 24 Ağustos’ta yaşananlar…

GÜNÜN KİŞİSİ

Yavuz Sultan Selim (1469-1520) Mercidabık Savaşı'nda galip geldi

Mercidabık savaşı 1516 yılında Osmanlı Devlet ile Memlük Devleti arasında yapılmış ve bu savaş neticesinde Osmanlı topraklarına Suriye, Lübnan ve Filistin katılmıştır. Savaşın çıkmasındaki en büyük neden ise Türk devletlerinin arasındaki siyasi çekişmeler ve hâkimiyet mücadeleleri olmasıdır. Dönemin padişahı Yavuz Sultan Selim, hükümdarlık dönemi boyunca özellikle doğu bölgelerine yaptığı seferler ile İslamı tek çatı altında toplayıp cihat anlayışını gerçekleştirmek istemesidir. Boğucu bir yaz sıcağında meydana gelen muharebeden sağ kurtulan Memlûk askerleri; Halep, Hama, Humus ve Şam’a kaçtılar. Takip edilen Memlûk kuvvetlerinden ele geçirilenler imha edilerek, Kuzey Suriye bütünüyle zapt edildi. Ahalisi Sünnî olan şehirler, Yavuz Sultan Selim Hanı ve Osmanlıları davet ettiler. Suriye şehirleri, kendi rızalarıyla Osmanlı idaresini tercih ettiğinden ahaliye herhangi bir zarar verilmedi. Mercidabık’ta kazanılan zafer, Osmanlı Devleti'ne dini, siyasi, askeri, iktisadi pek çok fayda sağladı. Hilafetin Osmanlı Hanedanına geçme yolu açıldı. Doğuda Osmanlı Devleti’nin son rakibi Mısır-Memlûk Devleti, ortadan kaldırılma safhasına getirildi. Suriye, Lübnan ve Filistin Osmanlı hâkimiyetine girdi. Mısır ve Arabistan Yarımadası yolu açıldı. Güneydoğu Anadolu'nun zapt edilmesiyle, Anadolu Türk birliği tamamlandı.

GÜNÜN OLAYI

Osmanlı Devleti İlk Kez Dış Borç Aldı (1854)

Osmanlı İmparatorluğu, ilk dış borçlanmasını, Kırım Savaşı sırasında, savaş maliyetlerini karşılamak için gerçekleştirdi. Kırım Savaşının gündeme gelmesi (1853-1856) Osmanlı Devleti’nin, savaşta müttefikleri olan Fransa ve İngiltere ile 1854 ve 1855 borç anlaşması imzalamasını zorunlu kıldı. Osmanlı'nın Balta Limanı Anlaşması’nı imzaladıktan sonra dış borçlanmaya girmesinin önü açıldı. 4 Ağustos 1854’te Padişah Abdülmecid’in çıkardığı fermanla borç akdi yapılmasına izin verilir. Bunun üzerine, 24 Ağustos 1854 tarihinde Londra bankerlerinden Dent and Company ve Goldmith and Company isimli bankanın Paris şubesi ile hükümet arasında ilk dış borç anlaşması imzalanır. İngiltere’den 200.000 Sterlin olarak ilk borç alınmıştır. Osmanlı İmparatorluğu 1854 yılında dış borçlanmalara başlamış ve 1874 yılına kadar 15 ayrı dış borçlanma yapılmıştır. Bu dönem içinde 239 milyon lira borçlanıldığı halde, hükümetin eline yalnızca 127 milyon lira geçmiştir.

GÜNÜN ÖNEMLİ OLAYLARI

Vezüv Yanardağı Pompei Şehrini Yuttu (79)

24 Ağustos’ta Vezüv yanardağından yükselen dumanlar, kısa bir sürede şehri mezarlığa dönüştürdü. 20.000’i aşkın insan yok oldu. İnsanlar, lavların içinde kavrulup 2000 yıl boyunca küller altında kaldılar. İtalya’daki Pompei, Napoli’nin 25 km uzağındaydı. Vezüv yanardağındaki püskürme 2 gün sürdü. Pompei bu 2 günün sonunda 6-7 metre derine gömülmüştü. İlk kazılar, 1709 da Herculaneum da başladı. Uzun çalışmalar sonunda, kent ortaya çıkarıldı. Dönemin en güzel evlerini, eşyalarını ve sanat eserlerini bünyesinde barındıran Pompei, dakikalara sığabilecek bir zaman diliminde, yerle bir olmuştu.

Mainz'de 6000 Yahudi Öldürüldü (1349)

1349 yılında Mainz’de, 1348-1350 yılları arasında Avrupa’da meydana gelen korkunç Veba’nın sorumluları olarak ilan edilen 6000 Yahudi öldürüldü.

II.Murat kardeşi Küçük Mustafa’nın isyanı üzerine İstanbul kuşatmasını kaldırdı. (1422)

Fetihten önceki son kuşatma Sultan II. Murad zamanında gerçekleşti. Uzun bir hazırlık dönemine ve sağlam bir stratejiye dayanan bu kuşatma öncekilerden çok daha zorlu geçti. Kuşatma 15 Haziran 1422’de 10 bin akıncının, İstanbul’u taşraya bağlayan bütün yolları kesmeleriyle başladı. Dönemin en etkili manevi otoritelerinden olan Emir Sultan’ın da Bursa’dan gelerek yüzlerce dervişi ile birlikte orduya katılması askerin coşkusunu artırdı. 24 Ağustos’ta Emir Sultan’ında yer aldığı saldırı çok şiddetli oldu ise de şehrin alınmasına yetmedi. Bu kuşatma Sultan II. Murad’ın kardeşi Şehzade Mustafa’nın isyanı üstüne kaldırıldı. Artık İstanbul’un fethi Sultan Murat’ın oğluna kalmıştır.

Fransa’da Protestanlar Katledildi (1572)

Fransa'da Katolikler, Kral IX. Charles’ın emriyle, silahsız ve savunmasız Protestanlara saldırarak onbinlercesini öldürdüler. Olaylar Paris civarında başladı, daha sonra diğer şehirlere de sıçradı. Bu katliam, sonradan St. Bartholomew Günü Katliamı olarak adlandırılacaktı.

Alaska, ABD Topraklarına Dahil Oldu (1912)

Bölge, 1799’dan 1867’ye değin bir Rus-Amerikan Kumpanyası tarafından yönetildi. ABD dışişleri bakanı William H. Seward, bölgenin ABD’ye satılmasını onaylayan belgeyi 1867’de imzaladı. Önemli altın kaynaklarının keşfi 1880’lerde ve 1890’larda çok sayıda Amerikalının Alaska’ya yerleşmesine neden oldu ve ABD Kongresi 1912’de Alaska Toprakları2nı kurdu. II. Dünya Savaşı sırasında Japonların bölgedeki etkinliği Alaska’da savunma tesisleri kurulmasını zorunlu kıldı. Alaska 3 Ocak 1959’da 49. eyâlet olarak ABD’ye katıldı.

Milli Aşireti İsyanı (1920)

Milli Aşireti, güneydeki İtilaf Devletleri ile ilişki kurdular ve Fransızların Urfa’ya ikinci kez saldırdıkları sırada, fırsattan yararlanarak, ayaklanıp Siverek'e doğru yürüdüler. TBMM’ye karşı harekete geçtiklerini ilan ettiler. Dersim ve Elazığ yöresindeki bütün aşiretlerin başı olduklarını iddiaya başladılar. Bu durumda Beşinci Tümen, Hükümete bağlı aşiretlerin de yardımıyla asileri ikinci kez yendi ve "Milli Aşireti" tekrar çöle kaçtı. Viranşehir’i işgal eden asiler devlete bağlı olan Karakeçili aşireti mensuplarını öldürdükleri gibi, askerlerin, subayların mallarını da yağma ettiler. İsyanı bastırmak için 13. Kolordudan Beşinci Tümen görevlendirildi. Devlete bağlı vatansever aşiretlerin de desteği ile isyancılar yenilerek güneye, çöl tarafına (Suriye) kaçtılar.

Bursa Kapalıçarşı Yangını (1958)

Bursa Kapalı Çarşı'da 24 Ağustos 1958 tarihinde çıkan yangın, bir anda büyümüştür. Alevler iki kilometrelik alan üzerine yayılınca çevre il ve ilçe itfaiyelerinden yardım istenmiş, Bursa Garnizonuna bağlı askeri birlikler yangın bölgesine sevk edilmiştir. Alevler Ulu Cami'yi de tamamen sarmıştır. İstanbul İtfaiyesinin yardımıyla yangın sabaha karşı kontrol altına alınmış, tamamen söndürülmüştür.

Yangında 50 sahaf ve mücellithane, 500 manifatura, 100 kuyumcu, 50 terzi, 400 kundura imalathanesi, 100 tuhafiye ve 50 hazır konfeksiyon dükkanı ile birlikte üç büyük han içinde 500'den fazla yazıhane, 50 aktar, Gelincik Çarşısı'ndaki 100 muhtelif dükkan, bir han içinde 50 odalı esnaf dernekleri binası, 100 avukat yazıhanesi, Bursa Ticaret ve Sanayi Odası'na bağlı 77 ipekli kumaş mağazası, 44 manifatura, 34 havlu, 33 kavaf, 37 tuhafiye, 18 kuyumcu, 11 dokuma atölyesi, 11 kahvehane, 12 tornacı, 13 mobilya dükkanı12 60 ev, 10 adet tarihi çınar, Dörtyol ağzı, Ticaret Odası Sokağı, Fevzi Çakmak Caddesi, Cumhuriyet Caddesi, torna imalathanesi, Türkiye'nin ilk yerli çamaşır makinesi fabrikası olan Tolon ile dokuma fabrikası ve çeşitli atölyeler yanmıştır. Bazı yağmacılar, dükkanlardan kurtarılıp Ulu Cami'nin avlusuna yığılan malları yağmalamışlardır. Kapalı Çarşı, pazar günleri açılmadığından can kaybı meydana gelmemiştir.

Türkiye, Fırat Kalkanı Harekâtı Kod Adıyla Cerablus’a Sınırötesi Operasyon Düzenledi (2016)

Türk Silahlı Kuvvetleri ve Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından eğitilmiş Özgür Suriye Ordusu grupları tarafından yapılmış ve başarı ile sona eren operasyon. Operasyonun amacı Türkiye’nin kendi varlığına tehdit olarak gördüğü ve terör örgütü olarak tanımladığı grupları bölgeden uzaklaştırmak, sınır hattının ve bölgedeki halkın güvenliği sağlamak ve kontrol altına almak ve göç sorununu yok etmek için 5 bin km² alanda DEAŞ, YPG ve Suriye Silahlı Kuvvetleri güçlerinden sivillerin güvenliği dolayısıyla tamamen temizlenmesi hedeflenen Güvenli Bölge oluşturmak olduğu bildirildi. Harekâtın bir diğer amacının ise PYD’nin bölgede kantonları birleştirerek otonom bir yapı kurma hedefini bitirmek olarak açıklanmıştır. Türk Silahlı Kuvvetleri operasyonda DEAŞ ve YPG mevzilerinin yoğun ateş ile hava ve kara unsurlarınca vurulduğunu duyurmuştur. 29 Mart 2017 günü 12. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan önderliğinde toplanan MGK toplantısı sonucu harekatın başarıyla tamamlandığı ilan edildi.

GÜNÜN DİĞER ÖNEMLİ OLAYLARI

1574: Galetta Kalesi 33 günlük bir kuşatma sonunda İspanyollardan alındı.

1576: Osmanlı Kuvvetleri karşısında başarısız olan isyancı Sırplar Avrupa’dan yardım istediler.

1875: Matthew Webb, Manş Denizi’ni yüzerek geçen ilk kişi oldu.

1899: Arjantinli yazar Jorge Luis Borges doğdu.

1919: Şarki Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu.

1923: Lozan Antlaşması gereğince İstanbul’un boşaltılma süreci başladı.

1930: Sovyetler Birliği ile Fransa saldırmazlık paktı imzalandı.

1932: Amelia Earhart, ABD’yi baştan başa ve durmaksızın (Los Angeles’tan NewYork’a) uçan ilk kadın oldu.

1936: Üçüncü Dil Kurultayı başladı.

1938: Murgul Bakır İşletmesi Etibank tarafından satın alındı.

1947: Brezilyalı Yazar, Paulo Coelho doğdu.

1949: NATO Antlaşması yürürlüğe girdi.

1954: Brezilya devlet başkanı Getúlio Dornelles Vargas intihar etti.

1954: ABD Başkanı Eisenhower, Komünist Parti’yi yasadışı ilan etti.

1964: Türkiye’de yaşayan 12 bin Yunan uyrukludan 6 bininin Türkiye’den ayrıldığı açıklandı.

1968: Fransa ilk hidrojen bombasını denedi.

1969: 50 bin işçi Ankara’da miting yaptı. Türk-İş tarafından düzenlenen mitingde, hükümet ve parlamento protesto edildi.

1969: Metin Oktay jübile maçıyla futbolu bıraktı. Maçta, Galatasaray ile Fenerbahçe 1-1 berabere kaldı.

1975: Zonguldak’ta 10 bin maden işçisi, ikramiyelerinin ikinci taksiti ve yıllık izin ücretlerinin ödenmeyişini protesto amacıyla ocaklara inmedi.

1981: İngiltere'de yayımlanan Euromoney dergisi Başbakan Yardımcısı Turgut Özal’ı "Yılın Ekonomi Bakanı" seçti.

1991: SSCB Devlet Başkanı Gorbaçov, Komünist Partisi’nin feshedilmesini istedi ve parti genel sekreterliğinden istifa etti. Aynı gün, Estonya, Letonya ve Ukrayna bağımsızlığını ilan etti. Sovyetler Birliğinin dağılma süreci başladı.

1991: Ukrayna Bağımsızlık günü.

1992. Talim Terbiye Kurulu okullara girmesi sakıncalı kitapları açıkladı; Yaşar Kemal, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Halikarnas Balıkçısı, Haldun Taner, Gorki, Balzac, Hemingway ve Steinbeck gibi yazarların yapıtları okullara giremeyecek.

1993: Keşmir’de Müslümanlar ile Hindular arasında çıkan çatışmada 20 Müslüman öldü.

1995: Windows 95 işletim sistemi Microsoft tarafından dünyaya tanıtıldı.

1995: Olağanüstü Hal Bölge Valiliği, 15 Ağustos 1984’den 23 Ağustos 1995’e kadar 10.020 PKK militanının öldürüldüğünü, 3467 PKK militanının yakalandığını açıkladı.

1995: "Bosna İçin İnsanlık Girişimi" adıyla 74 aydın, sanatçı, gazeteci Saraybosna’ya gitti.

2016: İtalya’da 6,2 büyüklüğünde deprem meydana geldi. 250’den fazla kişi hayatını kaybetti.