23 Ağustos günü tarih sayfalarına yansıyan olaylardan bazıları şöyle: Hz. Ebubekir’in vefatı, İskoçyalı halk kahramanı William Wallace’ın idam edilmesi, Çaldıran Muharebesi, Nurullah Ataç’ın doğumu.
İşte tarihin değişik dönemlerinden 23 Ağustos’ta yaşananlar…
GÜNÜN OLAYI
Lozan Antlaşmasını TBMM Onayladı (1923)
Taraf ülkelerin temsilcileri arasında imzalanan anlaşma, uluslararası anlaşmaların ülke meclislerince onaylanmasını gerektiren yasalar gereğince taraf ülkelerin meclislerinde görüşülmüş ve Türkiye tarafından 23 Ağustos 1923'te onaylanmış, belgeler resmi olarak Paris'e iletildikten sonra, 6 Ağustos 1924 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
GÜNÜN KİŞİSİ
Son Halife Abdülmecit (1868-1944)
Son halife Abdülmecit, 3 Mart 1924’te Halifelik kaldırılınca sürgün edildi. 23 Ağustos 1944’de Paris’te geçirdiği kalp krizi sonucu hayata gözlerini yumdu. Kızı Dürrişehvar Sultanın Cumhurbaşkanı İsmet İnönü nezdindeki tüm girişimleri sonuçsuz kaldı ve cenazesi Türkiye’ye kabul edilmedi. Paris Cami’inde 10 yıl bekletilen cenaze Medine’ye nakledilerek Cennet-ül Bâkiyye Mezarlığı’na defnedildi.
GÜNÜN ÖNEMLİ OLAYLARI
Hz. Ebubekir’in Vefatı (634)
Hilafeti iki sene üç ay gibi çok kısa bir müddet sürmesine rağmen Hz. Ebû Bekir zamanında İslâm devleti büyük bir gelişme göstermiştir. Hz. Ebu Bekir Hicrî 13. yılda Cemâziyelâhir ayının başında hicretten sonra Medine’de yakalandığı hastalığının ortaya çıkması üzerine yatağa düşünce yerine Hz. Ömer’in namaz kıldırmasını istedi. Ashâbla istişâre ederek Hz. Ömer’i halifeliğe uygun gördüğünü söyledi. Hz. Ömer’in sert ve kaba oluşu gibi bazı itirazlara cevap verdi ve hilâfet ahitnamesini Hz. Osman’a yazdırdı. Ebu Bekir de, çok sevdiği Rasûlullah gibi altmış üç yaşında vefat etti. Vasiyeti gereği Rasûlullah’ın yanına -omuz hizasında olarak- defnedildi. Böylece bu iki büyük insanın, iki büyük dostun, kabirlerinde de birliktelikleri devam etti.
İskoçyalı Halk Kahramanı William Wallace'ın İdamı (1305)
I.Edward'ın kararıyla türlü işkenceler edilerek idam edilen İskoç halk kahramanı.
İskoçya’nın en büyük ulusal kahramanlarından biri olan William Wallace, ülkesinin İngilizlerden kurtulması için mücadele etmiştir.
İdam edilmeden önceki son sözü, ‘’freedom’’ olmuştur.
Çaldıran Muharebesi Yapıldı (1514)
Tarihin en büyük meydan savaşlarından biridir.
Yavuz sultan Selim’in tahta geçtikten sonra yaptığı ilk seferin sonucunda gerçekleşen savaştır. Şah İsmail!’in bütün Şiileri hükümdarlığı altında toplamak gibi bir hedef belirlemesi, halifelerini Anadolu’ya göndermesi ve Anadolu Şiilerinin ayaklanmaları, Yavuz için bu seferi kaçınılmaz kılmıştır. Bu savaşın sonunda, Şah İsmail güçlükle kaçabilmiş, eşlerinden birisi Osmanlı’ya esir düşmüştür. Bu o kadar büyük bir savaştır ki savaşın sonunda Sultan Yavuz Selim Adana, Antep, Hatay, Urfa, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Muş, Bingöl, Bitlis, Tunceli, Musul, Kerkük ve Erbil vilayetleriyle Dulkadiroğulları topraklarını içine alan 220.000 kilometrekarelik bir toprağı da devletine kattı.
Yazar Nurullah Ataç’ın Doğumu (1898)
Nurullah Ataç, 21 Ağustos 1898 tarihinde İstanbul’da doğmuştur. Babası Mehmet Atabey başarılı bir bürokrat idi. İlkokuldan sonra Galatasaray Lisesi’nde 4 yıl okudu. Daha sonra 1914 yılında eğitimine devam etmek ve Fransızca öğrenmek için İsviçre’de Cenevre’ye gitti. Babası ölünce 1919′da Türkiye’ye döndü. Yazmaya 1921 yılında Yahya Kemal Beyatlı‘nın yönettiği Dergâh dergisinde yayınlanan şiir ve yazılarıyla başladı. Daha sonra yalnızca deneme ve eleştiri türünde ürünler verdi ve çeviriler yaptı. Yeni Şiir’in, başta Cumhuriyet devri şairleri, genç sanatçıların tanınmasında öncülük etti. Türkçe’nin özleşmesi, arınması için yılmadan savaştı, kendine özgü, devrik cümleleri çoğunlukta; yeni bir dil ve anlatım biçimi yarattı, genç yazarların çoğu onun etkisinde kaldılar. Nurullah Ataç, 17 Mayıs 1957 tarihinde İstanbul’da 59 yaşında vefat etti.
Sakarya Meydan Muharebesi Başladı (1922)
Sakarya Meydan Muharebesi, Kurtuluş Savaşı'nın dönüm noktası kabul edilen savaştır. Tekalif-i Milliye Emirleriyle Türk Ordusunun eksiklerinin bir kısmı büyük ölçüde tamamlanmış ve ordu savaşa hazırlanmaya çalışılmıştır. 23 Ağustos’ta Yunanlılar taarruza başlamışlardır. Mustafa Kemal “Hattı Müdafaa yoktur, Sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır” diyerek orduya güç vermiş ve 22 gün süren savaş sonunda 13 Eylül 1921'de Türk ordusu büyük bir zaferle Yunan ordusunu gerisin geri kaçmak zorunda bırakmıştır.
Bu zaferle birlikte TBMM, Mustafa Kemal’e “Mareşallik” rütbesi ile “Gazilik” unvanı vermiştir. Fransızlar bu savaştan sonra TBMM ile Ankara Antlaşması’nı imzalamıştır. Doğuda Rusya’nın kontrolünde Gürcistan ve Azerbaycan ile Kars Antlaşması imzalanmış ve bu antlaşmayla birlikte Doğu sınırlarımız kesinlik kazanmış ve bu bölgedeki birlikler kesin bir zafer için yapılması planlanan Büyük Taarruz için Batı Cephesi’ne kaydırılmıştır.
Açlık grevi yapan Mahatma Gandhi 40 kiloya düştü (1933)
Açlık grevinde 40 kiloya kadar düşen Mahatma Gandhi, hayati tehlike yüzünden 84 yıl önce bugün hapisten salıverildi.
Stalingrad Kuşatması (1942)
Sovyetler Birliğinin Güneybatısındaki Stalingrad şehrinde yapılan savaştır. 2. Dünya Savaşının en büyük ve belirleyici savaşlarından biridir. 23 Ağustos 1942 ve 2 Şubat 1943 tarihleri arasında olmuştur. Dünya Tarihindeki en kanlı savaşlardan biridir. Yaklaşık 2 milyon insan ölmüştür. Almanların bu savaştaki ağır kayıpları, Almanya için savaşta bir dönüm noktası olmuştur. Stalingrad savaşından sonra Alman güçleri eski kuvvetini bir daha asla toplayamamıştır.
GÜNÜN DİĞER ÖNEMLİ OLAYLARI
1547: Yemen fethedildi.
1634: Abaza Mehmet Paşa idam edildi.
1867: ABD’ye atanan ilk Osmanlı elçisi görevine başladı.
1925: Kastamonu'ya gelen Mustafa Kemal, Şapka ve Kıyafet Devrimini başlattı.
1927: İtalya doğumlu iki Amerikalı anarşist Nicolo Sacco ve Bartolomeo Vanzetti, asılsız bir soygun suçlamasıyla yargılanıp, tüm dünyanın itirazlarına karşın elektrikli sandalyede idam edildiler. Öldürülmelerinden 50 yıl sonra itibarları iade edildi.
1934: Fahrettin Paşa (Altay) başkanlığında bir heyet Kızıl Ordu'nun manevralarını izlemek üzere Sovyetler Birliği'ne gittiler.
1939: Almanya ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği arasında kısa sürecek bir Saldırmazlık Paktı imzalandı. Anlaşma Hitler’in Polonya'ya saldırısını kolaylaştırdı.
1948: Köylülere okul yapımında 20 gün çalışma zorunluluğu getirildi.
1955: İngiltere’ye Kıbrıs için ilk nota verildi.
1962: Almanya'ya çalışmaya gitmek için 78.000'inci kişi başvurdu.
1974: SSCB Kıbrıs konusunda ki düşüncelerini içeren bir deklarasyon yayınladı.
1979: Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı Tüm Sağlık Personeli Derneği'ni kapattı.
19982: Hıristiyan milislerin lideri Beşir Cemayel Lübnan devlet başkanı seçildi.
1988: Şanlıurfa Havaalanı hizmete açıldı.
2002: Türk Sineması'nın emektarlarından Sami Hazinses (77) kaldırıldığı Haydarpaşa Numune Hastanesi’nde yaşama veda etti.
2005: Pucallpa-Peru'da bir yolcu uçağı düştü, 41 kişi hayatını kaybetti.
2009: Yönetmen Yücel Çakmaklı hayatını kaybetti.