22 Ağustos günü tarih sayfalarına yansıyan olaylardan bazıları şöyle: Japonya’nın, işgal ettiği Kore’yi ilhak etmesi, ilk arkeoloji kazısının Çorum-Alacahöyük’te başlatılması, Edirne’nin ilk kez işgal edilmesi, Celal Bayar’ın ölümü..

İşte Tarihin değişik dönemlerinden 22 Ağustos’ta yaşananlar.

GÜNÜN OLAYI

Ebulfeyz Elçibey Vefat Etti (1938-2000)

Azerbaycan eski Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, 1938 yılında Nahçıvan’ın Keleki kasabasında doğdu.Asıl adı, Ebulfez Kadir Güloğlu Aliyev olan Elçibey, Azerbaycan Bakü Devlet Üniversitesi Arap Dili ve Edebiyatı bölümünden mezun oldu. Ebulfez Elçibey, 1988-1989 yıllarında Azerbaycan halkına bağımsızlık mücadelesi yolunda öncülük ederek, halkından büyük destek gördü. Elçibey, aktif siyasi hayatına 1989 yılında, Azerbaycan Halk Cephesi Partisi’nin (AHCP) başına geçerek başladı.

Azerbaycan, SSCB’nin 1990’da dağılmasının ardından 18 Ekim 1991 yılında bağımsızlığını resmen ilan etti. Ayaz Muttalibov’un kısa süren cumhurbaşkanlığının ardından, Ebulfez Elçibey 7 Haziran 1992’de bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin ikinci Cumhurbaşkanı oldu. Elçibey, daha önce "Milli Kahramanlık Ödülü"nü verdiği Suret Hüseyinov’un Haziran 1993’de ayaklanmasından sonra cumhurbaşkanlığı görevini terkederek doğum yeri olan Keleki’ye döndü. Azerbaycan’da 5 Kasım’da yapılacak 2. dönem parlamento seçimlerine katılma kararı alan Elçibey, bağımsız Azerbaycan Cumhuriyeti’nin parlamentosuna girebilmek için ilk defa milletvekilliğine adaylığını koydu. Hayatı boyunca, Türk dünyasının birleşmesi ve kardeşliği için mücadele eden Elçibey, bu yönde "Bütün Azerbaycan Yolunda" isimli bir kitap çıkardı.

62 yaşında tedavi gördüğü GATA’da vefat eden Ebulfez Elçibey, iki çocuk babasıydı.

GÜNÜN ÖNEMLİ OLAYLARI

Tunus’un Fethi(1534)

Tunus'un fethi 22 Ağustos 1534 tarihinde meydana geldi ve şehir Osmanlı topraklarına katıldı.

Barbaros Hayreddin Paşa Osmanlı donanması ile İstanbuldan hareket etti, önce İtalya sahillerini vurdu sonra güneye indi ve 22 Ağustos 1534 Tunus'a çıkartma yaptı. Hafsi hükümdarı Mevla Hasan'dan şehrin kontrolünü ele geçirdi. Fakat Mevla Hasan İspanyollara durumu şikayet edince çok geçmeden onlar bir ordu gönderip Tunus'u 1535 yılında ele geçirdiler. Osmanlılar çekildiler.

III. Ahmet Tahta Çıktı(1703)

Sultan III. Ahmed, ağabeyi Sultan II. Mustafa’nın tahttan indirilmesi üzerine 22 Ağustos 1703 tarihinde 30 yaşında iken Edirne’de tahta geçti. Osmanlı Devleti açısından önemli bir yere sahip olan Lale Devri boyunca padişahlık yapan Sultan III. Ahmed, hâttat ve şâirdi. "Necib" mahlasıyla şiirler yazdı.

Gençliği diğer Osmanlı şehzadelerine göre bir hayli serbest geçti. Şehzadelerin öldürülmesi geleneği kalktığından, rahat bir hayat sürdü. İstediği her şeyle ilgilendiği için bilgisi de, görgüsü de arttı. Avrupa’daki gelişmeleri inceleme fırsatı buldu ve matbaanın Osmanlı Devletine gelmesi için çok çaba sarf etti. 27 yıl gibi uzun bir süre tahtta kalan Sultan III. Ahmed, çıkan Patrona Halil İsyanı sonucunda, 1 Ekim 1730 tarihinde padişahlıktan çekilmek zorunda kaldı.

Kölelerin Büyük Başarısı Haiti Devrimi (1791)

Haiti Devrimi (1791–1804) Batı yarıküredeki en başarılı Afrikalı köle ayaklanmasıdır. Devrim sonucunda Haiti siyahlar tarafından yönetilen tarihteki ilk cumhuriyet olmuştur. Devrim sırasında Haiti’nin adı Saint-Domingue idi ve bir Fransız kolonisiydi. Devrim sürecinde Afrika kökenli halk kendisini Fransız egemenliğinden ve köleliğin boyunduruğundan kurtarmıştır. Kölelik dönemi sırasında yüzlerce köle isyanı olmuş olmasına rağmen bulunduğu ülkeyi tamamen özgürleştiren tek başarılı isyan Haiti Devrimidir.

Edirne İlk Kez İşgal Edildi (1829)

Sultan III. Selim'den sonra tahta çıkan Sultan II. Mahmud'un kararıyla, "Vakayi Hayriye - Hayırlı Olay" olarak anılan ve Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasıyla sonuçlanan olaydan sonra, Osmanlı İmparatorluğu’nun yeni kurulan, daha yeterince teşkilatlandırılamamış bir orduyla neredeyse ordusuz denilebilecek bir döneminde, Ruslar bu zaafı değerlendirip savaş ilan ederler ve ünlü 1828-1829 Osmanlı - Rus Savaşı böylece başlamış olur. İki yıl süren bu savaşta, 1828 yılındaki ilk Rus saldırısı durdurulduysa da, 1829 yılındaki ikinci saldırılarıyla Ruslar, Sadrazam Reşit Paşa yönetimindeki Osmanlı Ordusunu yenilgiye uğratırlar ve Edirne fetihten beri ilk kez işgal yaşar. Kent, savaşın bitiminde Osmanlı Tarihinin en ağır anlaşmalarından birine tanık olur.

Japonya, İşgal Ettiği Kore’yi İlhak Etti (1910)

Japonlar işgal için son adımı 22 Ağustos 1910 tarihinde atarak ‘Japon–Kore İlhak Anlaşması’nı imzaladılar. Bu anlaşma ile Kore, resmi ve tam olarak Japonlar tarafından işgal edilmiş oldu. Nitekim Eulsa Anlaşması daha çok Kore’nin diğer ülkelerle olan ilişkileri üzerinde Japon egemenliği tanırken; İlhak Anlaşması ile ülkenin yasama, yargı ve yürütme yetkilerinin tamamı Japonlara yani, ‘Kore Genel Valiliği’ne (Chosen Sotoku Fu) devrediliyordu.

Kısacası Japonlar Kore’ye egemen olmayı kafalarına koymuş ve yıllar boyunca bu amaçlarına ulaşmak için adım atmaya devam etmiş, hatta bu uğurda savaşlara dahi girmişlerdi. Yıllarca çabaladıktan sonra Kore’yi gerçekten işgal ettiklerinde ise Kore- Japonya ilişkilerinden hiçbir zaman gölgesi eksik olmayacak bir dönem başlamış oluyordu.

Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nce İlk Arkeoloji Kazısı Çorum-Alacahöyük’te Başlatıldı. (1935)

1935’te Atatürk, Alacahöyük’te kazılara başlama emrini veriyor. Kazılar başladıktan 15 gün sonra Hitit mezarları ortaya çıktı. Bunun üzerine Atatürk’ün emri ile köy taşındı ve kazılar köyün boşalttığı alanda devam etti. 1940’a kadar 13 kral mezarı bulundu. 1940’tan sonra Türk Tarih Kurumu, buraya ayrılan bütçeyi azalttı. Kazılar duraksadı. 1983’e kadar ağır aksak ilerleyen kazılar o tarihten 1996’ya kadar durdu.

3. Cumhurbaşkanı Celal Bayar Öldü (1986)

Uzunca süre yaşadığı konjestif kalp yetmezliği nedeniyle kaldırıldığı İstanbul Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Merkezi’nde (bugün Dr. Siyami Ersek Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi) 22 Ağustos 1986’da 103 yaşında yaşamını kaybetti. Öldüğünde, dünyanın en yaşlı politikacısıydı. Cenazesi 28 Ağustos 1986’da Ankara'da yapılan 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evrenin katıldığı devlet töreninden sonra, ertesi gün doğum yeri olan Umurbey’de toprağa verildi.

GÜNÜN DİĞER ÖNEMLİ OLAYLARI

1062: Tuğrul Bey Halife’nin kızı ile evlendi.

1642: İngiltere’de iç savaş başladı.

1654: Jacob Barsimson, gelecekte New York olacak New-Amsterdam’a geldi. O gelecekteki adıyla “ABD”ye yerleşen ilk Yahudi’ydi.

1703: Osmanlı padişahlarından II. Mustafa tahttan indirildi.

1791: Haiti’de köleler ilk kez ayaklandı.

1812: Ürdün'deki arkeolojik sit alanı Petra keşfedildi.

1848: ABD, New Mexico’yu ilhak etti.

1849: Tarihteki ilk askerî hava hücumu gerçekleşti. Avusturya, İtalya’nın Venedik kentine pilotsuz hava balonları yolladı.

1864: Henri Dunant’ın önayak olması sonucu ilk Cenevre Sözleşmesi imzalandı.

1901: Cadillac Motor Şirketi kuruldu.

1924: İlk Galatasaray-Beşiktaş maçı oynandı.

1942: Brezilya, Almanya ve İtalya’ya savaş ilan etti.

1946: Sovyet Rusya’nın boğazların savunmasına katılma isteğini Türkiye reddetti.

1952: Henri Charrièr’nin Kelebek romanına ve filmine de konu olan Fransa'ya ait Fransız Guyanası'ndaki cezaevi tesisleri tamamen kapatıldı.

1962: Nükleer güçle çalışan ilk yük ve yolcu gemisi olan NS Savannah açılış yolculuğunu yaptı.

1962: Fransa Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle’e düzenlenen bir suikast girişimi başarısızlıkla sonuçlandı.

1972: Beş Hececilerden şair ve gazeteci Orhan Seyfi Orhon 82 yaşında öldü.

1974: Kıbrıs’ta Rumlar’ın eline geçen 13 Türk gazeteciden 11’i serbest bırakıldı. Adem Yavuz ve Ergin Konuksever’in hastanede olduğu açıklandı. Ancak yaralı olan Adem Yavuz, Adana’da Tıp Fakültesi Numune Hastanesinde 26 Ağustos’ta öldü.

1985: Şair Turgut Uyar 58 yaşında öldü.

1989: Neptün gezegeninin ilk halkası keşfedildi.

1993: Celal Bayar için doğum yeri olan Umurbey Beldesi’nde yaptırılan anıtmezar, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından açıldı.