Sabri Ülker Vakfı'ndan 'virüslerden korunmak için yapılacaklar' listesi

Çin'de ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) can almaya devam ediyor. 

Sabri Ülker Vakfı, yeni tip koronavirüsün gündem olduğu bu dönemde, virüslerden korunma ve bağışıklığı güçlendirmek için nasıl beslenilmesi gerektiğine dair bir rehber hazırladı.   

Yeterli ve dengeli beslenmeye önem vermek

Sağlığın korunmasında ve hastalıkların önlenmesinde yeterli ve dengeli beslenme temeldir. Yeterli ve dengeli beslenme, bağışıklığınızı güçlendirecek vitamin ve mineralleri sağlayacağından virüslere karşı korunmada etkili olacaktır. Hiçbir besin yeterli ve dengeli beslenme için gerekli değişik türdeki besin ögelerinin hepsini tek başına içermez. Bazı besinler bazı besin ögelerinden zengin iken, bazıları çok az miktarda besin ögesi içermektedir. Bu nedenle beslenmede 5 besin grubuna da yer vermeye özen gösterilmeli. Yeterli ve dengeli beslenme için örnek sağlıklı beslenme tabağı modeli için: https://sabriulkerfoundation.org/TR/saglikli_beslenme_tabagi

Taze meyve ve sebze tüketimi çok önemli

Taze meyve ve sebze tüketiminin bağışıklık sistemini desteklediği böylelikle virüslerden korunma ve bağışıklık güçlendirici etkisi olduğu biliniyor. Çocukları taze meyve ve sebze yemeye teşvik etmek için beslenme çantalarına sevdikleri kış meyvelerini eklenebilir. Yetişkinlerde de gün içinde ara öğünler de taze sebze ve meyveleri tüketerek diyetin vitamin içeriği arttırılabilir. C vitamininden zengin beslenmenin boğaz ağrısı, burun akıntısı gibi bazı belirtileri azaltabileceği düşünülüyor. Portakal, mandalina gibi turunçgiller yanında; kivi, koyu yeşil yapraklı sebzeler (roka, marul, maydanoz gibi) ve patates gibi besinlerde C vitamini yüksektir.

Daha sık el yıkamak hastalıklara yakalanma riskini azaltabiliyor

Grip gibi enfeksiyon salgınları okul, iş yeri ve toplu kullanıma açık alanlarda çok sık ortaya çıkabiliyor. Gün içerisinde birbiriyle çok fazla temas ederek, toza, kire maruz kaldıkça da enfeksiyon riski artıyor. Bunun önüne geçmek için öncelikle hijyen kurallarını doğru uygulamak gerekiyor. Virüslerden korunma yollarının başında hijyen geliyor. Sık sık elleri yıkamak, maske takmak, elleri yıkadıktan sonra antiseptik veya kolonya kullanmak, tokalaşmadan olabildiğince kaçınmak, tüketilecek besinlerin bol su ile yıkanması en etkileyici korunma yolları arasında yer alıyor.

Ellerimizi nasıl yıkamalıyız?

El yıkama öncesinde, ellerdeki yüzük-saat gibi aksesuarlar çıkarılır. Akmakta olan su altında eller ıslatılır. Bilekler, avuç içi, ellerin sırt ve parmak araları ile tırnakların kenar ve uçları sabun ile köpürtülerek en az 20 saniye süreyle kuvvetlice ovuşturulur. Eller su altında iyice durulanır. Eller bileklerden başlayarak kağıt havlu ile kurulanır. Aynı kağıt havlu ile musluk kapatılır. Sağlık Bakanlığı’nın önerileri için tıklayınız. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasici-hastaliklar/2019-n-cov/liste/2019-ncov-afis-ve-brosurler.html

Yeterli uyku bağışıklık sistemini de güçlendiriyor

Yeterli uyku, bağışıklık sistemini olumlu yönde etkileyerek virüslerden korunmada da etkili rol alıyor. Yetersiz uyku bağışıklık sistemini zayıf düşürüyor, vücudu virüslere karşı daha dayanıksız hale getiriyor.

Mineraller

Özellikle çinko ve selenyum bağışıklık sisteminin güçlenmesinde önemli rol oynar. Kabuklu deniz ürünleri, kırmızı et, tam tahıllı ekmekler veya kahvaltılık gevrekleri çinko bakımından zengindir. Selenyum ise, ay çekirdeği, pekmez, konserve ton balığı gibi besinlerde bulunur. Diyetinizin çeşitli olmasına özen göstererek diyetinizi mineraller açısından da zengin hale getirmeye özen gösterin.

Yağlardan faydalanın: Ceviz, balık, avokado, fındık, badem gibi besinlerin içerisinde bulunan yağların (omega-3 gibi) vücut direncini arttırdığı ve bağışıklığı güçlendirdiği biliniyor. Ana öğünlerinizde balık ve aralarda da daha çok badem, ceviz gibi besinleri tüketerek veya salatalarınıza ekleyerek tüm bu yağların gücünden yararlanabilirsiniz.

D vitamini

Yapılan çalışmalar yaz aylarında yeterince güneş ışınlarından yararlanmış kişilerin, kışın enfeksiyonlar ve grip/nezle gibi rahatsızlıklara yakalanma oranının çok düşük olduğunu gösteriyor. Düşük D vitamini düzeyleri solunum yolları enfeksiyonları ile ilişkilendiriliyor. En önemli kaynağı güneş ışığı olmasının yanında somon ve ton balığı da D vitamini içeriyor.

Gıda güvenliğinin sağlanması

Sağlıklı beslenmenin sağlanabilmesi gıda güvenliğinin de sağlanmasını gerektirmekte ve virüslerden korunmada önemli rol oynamakta. Gıda güvenliği, son kullanma tarihini kontrol etmek veya meyve ve sebzeleri yıkayarak tüketmekten fazlasıdır. Öyle ki gıda güvenliği konusunda yapılan hatalar önemli sağlık sorunlarını da beraberinde getirebilir. Gıda güvenliğinin sağlanması için neler yapabiliriz, gelin birlikte inceleyelim.

Çiğ etler için kullanılan mutfak malzemelerini temizlemeden başka yiyecekler için kullanmamak

Çiğ kırmızı et, tavuk veya balık, yumurta gibi kontaminasyon riski yüksek potansiyel riskli besinler için kullanılan bıçak, kesme tahtası, tabak gibi gereçleri iyice yıkamadan başka yiyecekler için kullanmamalısınız. Çünkü bu besinlerde bulunan besin kaynaklı patojenler, diğer yiyeceklere kolayca bulaşabilir ve hastalıklara yol açabilir.

Besinin hazırlandığı ve pişirildiği alanların, kullanılan araç ve gerecin temiz olmasını sağlamak

Çiğ et, tavuk ve balığın konduğu kap ile, doğrandığı bıçak ve doğrama tahtası veya plastiğinin pişirilmeden yenecek besinlerle ve yenmeye hazır besinlerle temasını önleyin. Et doğrama tahtası veya plastiği (polyamid veya polietilen) ile sebze doğrama tahtası veya plastiğini mümkünse ayırın. Değilse, et, tavuk veya balık doğradıktan sonra sıcak sabunlu su ile iyice yıkayın. Çizilmiş, eskimiş doğrama tahtası veya plastiklerini kullanmayın.

Taze meyve ve sebzelerin iyice yıkanması

Meyve ve sebzeleri akan su altında iyice yıkayın. Gerekirse yıkama fırçası kullanın. Sebze ve meyve yıkamak için deterjan veya sabun kullanmayın. Çapraz kontaminasyon riskinin önlenmesi amacıyla, et doğrama tahtası ve kullanılan bıçak ile sebze ve meyve doğramak için kullanılan tahtanın ve bıçağın farklı olmasına veya yıkanmadan kullanılmamasına özen göstermek besin kaynaklı bulaşanların vücuda alınması önleyebilir.

Satın alma aşamasında gıda güvenliğinin sağlanması

Besin güvenliğinin sağlanması konusunda bir diğer önemli konu besinlerin tedarik aşamasıdır. Açıkta satılan besinlerin satın alınmaması, ambalajlı besinlerin tercih edilmesi, ambalajın bozulmamış, yırtılmamış olmasına dikkat edilmelidir. Hijyenin en etkili önlem olarak ortaya çıktığı bu dönemde, tüketime sunulan gıdaları her türlü çevresel riskten uzak tutan, koruyan ambalajlı gıdaların tüketiminin önemi unutulmamalıdır. Sağlığımızı tehdit eden her türlü virüs, bakteri, küf ve mayanın üreme, bulaşma ve yayılma riski açıkta satılan gıdalarda kaçınılmazdır. Sağlık Bakanlığı’nın önerileri için tıklayınız. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasici-hastaliklar/2019-n-cov/liste/2019-ncov-afis-ve-brosurler.html

Kaynaklar:

1) https://www.eatright.org/homefoodsafety/safety-tips/food-poisoning/10-common-food-safety-mistakes Erişim: 12.03.2020

2) Gıda güvenliği. http://ato.org.tr/bilgi/hekimler-icin-guncel-tibbi-bilgiler/detay/35. Erişim: 9.6.2012.

3) WHO, 2013; http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs330/en Erişim: Nisan 2019

4) Bilici,S.,Uyar,F.,Beyhan,Y.,Sağlam,F. (2012). Besin Güvenliği.T.C.Sağlık Bakanlığı Yayını. 2.Basım. Ankara.

5) http://www.fao.org/food-safety/en Erişim: 12.02.2020

6) Onur, N., Sarper, F., & Onur, F. (2017). Farklı sosyo-ekonomik düzeydeki ailelerin sebze-meyve tüketim durumları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(1), 105-123.

7) Türkiye’ye Özgü Beslenme Rehberi, 2004.

8) https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bulasici-hastaliklar/2019-n-cov/liste/2019-ncov-afis-ve-brosurler.html Erişim: 12.02.2020