20 bin noktada iade makinesi kurulacak: 25 milyar adet depozito toplanacak

Türkiye’de yıllık yaklaşık 50 milyar tek kullanımlık içecek ambalajı piyasaya sürülüyor. Çevre sorunu olarak gündelik hayatın içinde yer alan plastik, cam ve alüminyumdan mamul içecek ambalajları kaynaklı çevresel risklerin ortadan kaldırılması ve bu malzemelerin ekonomik kaynak olarak değerlendirilmesi amacı ile Türkiye’de ambalajlı içecekler için depozito yönetim sistemi hazırlıkları devam ediyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, geri kazanımı teşvik edecek, çevre kirliliğini daha da azaltacak uygulama altyapısı için ‘Depozito Bilgi Sistemi’ni kuruyor. Türkiye’ye özgü bir işletme modeli olacak sistem için çalışmalar sürüyor.

EKONOMİYE DEV KATKI

Türkiye’de Depozito Yönetim Sistemi’ne geçişin ilk aşamasında yaklaşık 25 milyar adetlik cam, plastik (pet) ve alüminyum içecek ambalajı ile başlanması hedefleniyor. Bu ambalajların Depozito Yönetim Sistemi ile toplanması sonucunda 37 bin ton sera gazı emisyonu, 1.3 milyar kWh enerji, 6.3 milyon metreküp düzenli depolama alanı, 3.6 milyon varil petrol tasarrufu sağlanması hedefleniyor. Depozito Yönetim Sistemi’nin uygulamaya geçmesi planlanan ilk yıl 98.3 milyon avro/yıl ilave ekonomik fayda sağlanacağı tahmin ediliyor.

KIZILCAHAMAM’DA PİLOT UYGULAMA

Türkiye’de tek kullanımlık ambalajlı içeceklerin tüketimi yüzde 60 büfe, bakkal, market gibi satış noktalarında, yüzde 40’ı ise otel, restoran, kafeterya gibi yerlerde tüketime sunuluyor. Uygulanacak Depozito Yönetim Sistemi’nin tasarımı, geleneksel satış noktalarının bakkal, büfe, şubeli marketlerden oluştuğu hassasiyeti göz önünde bulundurularak yapılıyor. Paydaşların piyasaya sürenlerin sisteme kayıt işlemleri yapıldı. İlk etapta bakanlığın ana hizmet binasında ve Ankara’nın Kızılcahamam ilçesinde pilot uygulamalar başlatıldı.

81 İLE YAYILACAK

Depozito Yönetim Sistemi projesi, 300 binden fazla market/satış noktası ve 3 binden fazla üretici firma ile doğrudan irtibat halinde 81 il ve tüm ilçelerde 7 gün 24 saat işler halde olacak. 2023 yılı sonu itibarı ile tüm ülke genelinde, halkın erişimine açılarak en az 7 bin noktada depozito iade noktası kurulacak. Bu noktalarda 2 bin depozito iade makinesi ile işlem yapılması sağlanacak. Depozito iade noktalarının sayısını 2024 yılı içerisinde en az 10 bin olmak üzere toplam 20 bin adet seviyelerine çıkarılacak.

AMBALAJLAR ‘DEPOZİTOLU’ İBARELİ

2023 yılına geçiş ile birlikte daha çevreci olan ve özel işaretli (özel mürekkep ve güvenlik katmanı içeren depozito işareti/logosu, sıfır atık işareti/logosu, “depozitoludur” ibaresi gibi) ambalajların kayıt altına alınarak vatandaşlara depozito ücreti ile ulaştırılacak. Sonra da vatandaşlar tarafından getirilen boş ambalajların depozito ücretleri iade edilerek geri alınması ve geri dönüştürülmelerinin sağlanacak.

Poşetten 1.5 milyon aileye enerji

Türkiye’de yılda 45 milyar adet kullanılan plastik poşetler 1 Ocak 2019’da ücretli hale getirildi. 2020 yılında yüzde 75 daha az plastik poşet kullanıldı. Böylelikle sera gazı salımı 8 bin 300 ton azaldı. Sıfır Atık Projesi başlangıcından 2021 yılı eylül ayına kadar 1.5 milyon ailenin aylık kullanacağına eşdeğer enerji tasarrufu sağlandı. Yaklaşık 24.2 ton atık ekonomiye kazandırıldı.

40 ülkede uygulanıyor

Depozito Yönetim Sistemi, yaklaşık 40 ülkede uygulanıyor. Avrupa’da 10 ülkede halihazırda ulusal düzeyde yürütülürken, 11 ülke de 2023’te sistemin uygulamaya geçmesi için hazırlanıyor.